مسمومیت در گربهها؛ علائم، روشهای تشخیص و درمان
مسمومیت در گربهها یکی از اورژانسهای رایج دامپزشکی است که میتواند زندگی حیوان خانگیتان را به خطر بیندازد. سموم از مواد شیمیایی خانگی تا گیاهان تزئینی میتوانند از طریق بلع، استنشاق یا جذب پوستی وارد بدن گربه شوند و اثرات مخربی بر سلولها، اندامها یا سیستم عصبی ایجاد کنند. خوشبختانه، با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، بسیاری از موارد قابل کنترل هستند.
در این مقاله از پت شاپ پیشی فود، به بررسی کامل علل مسمومیت گربه، علائم هشداردهنده و روشهای درمانی میپردازیم تا صاحبان گربهها بتوانند سریعتر عمل کنند و از فجایع جلوگیری نمایند. اگر گربهتان علائم مشکوکی نشان داد، فوراً به دامپزشک مراجعه کنید هر دقیقه اهمیت دارد.
مسمومیت در گربه چه زمانی رخ میدهد؟
مسمومیت گربه زمانی رخ میدهد که مادهای سمی (مانند حشرهکشها یا داروهای انسانی) از طریق بلع، استنشاق یا تماس پوستی وارد بدن شود. سموم با اتصال به مولکولهای خونی یا سلولی، به سرعت در بدن پخش میشوند و میتوانند سیستم عصبی، قلب، کلیهها یا کبد را هدف قرار دهند. برخی سموم باعث خونریزی داخلی میشوند، در حالی که دیگران بهتدریج اندامهای حیاتی را از کار میاندازند.
این وضعیت همیشه اورژانسی است؛ درمان خانگی بدون مشورت دامپزشک میتواند کشنده باشد. شایعترین راه ورود سم، لیسیدن خز آلوده یا جویدن گیاهان است.در برخی موارد هم مصرف غذای گربه فاسد میتواند باعث مسمومیت شود. با آگاهی از خطرات، میتوانید پیشگیری کنید مثلاً اگر گربهتان با مادهای مشکوک تماس گرفت، بلافاصله اقدام کنید تا سم فرصت پخش شدن پیدا نکند. متأسفانه، بسیاری از موارد زمانی رخ میدهند که صاحب خانه نیست یا دیر متوجه میشود.
علائم مسمومیت در گربه
علائم مسمومیت بسته به نوع سم متفاوت است، اما اغلب شامل مشکلات گوارشی، عصبی و تنفسی میشود. گربه مسموم ممکن است از آرام به مضطرب تغییر کند، ترشح بزاق افزایش یابد و در عرض ساعاتی به شوک یا تشنج برسد. علائم شایع عبارتاند از:
- استفراغ (گاهی خونی)
- اسهال (خونی یا غیرخونی)
- ترشح بیشازحد بزاق
- سرفه یا عطسه
- تنفس سریع، سخت یا سطحی
- تورم یا التهاب پوست
- بیحالی یا افسردگی
- تحریکپذیری یا عدم تعادل در راه رفتن
- لرزش یا تشنج
- کما
- کمخونی یا تب
- علائم نارسایی کلیه (تشنگی شدید)
- علائم نارسایی کبد (یرقان یا زردی پوست)
- افزایش ضربان قلب
- درد شکم
اگر هر یک از این علائم را دیدید، منتظر نمانید زمان طلایی برای درمان، ساعات اولیه است.
دلایل شایع مسمومیت در گربهها
گربهها به دلیل کنجکاوی و عادت لیسیدن خز، مستعد مسمومیت هستند. شایعترین علل عبارتاند از:
حشرهکشها و جوندهکشها: طعمههای موش، مورچهکشها، پرمترین یا متالدئید (حلزونکش) از طریق بلع یا تماس پوستی وارد میشوند و سیستم عصبی را مختل میکنند.
مواد شیمیایی خانگی: ضد یخ (اتیلن گلیکول)، کودهای شیمیایی (حاوی پتاسیم، فسفر یا نیتروژن)، رنگ سرب، سفیدکننده، شویندهها یا ضدعفونیکنندهها اغلب از طریق استنشاق یا بلع.
گیاهان سمی: شفلرا، پوتوس، نیلوفر، پیچک، گل داوودی، کروکوس پاییزی، آماریلیس، سرخس یا لاله گربهها عادت به جویدن برگها دارند.
داروها: تیلنول (استامینوفن)، ایبوپروفن، آسپیرین، داروهای ضدافسردگی، شلکنندههای عضلانی، داروهای ADHD، قرصهای لاغری یا شیمیدرمانی حتی دوزهای کوچک کشندهاند.
خوراکیها: شکلات تلخ، زایلیتول (شیرینکننده مصنوعی)، کافئین، الکل، سیر یا پیاز اینها برای گربهها سمیاند.
مسمومیت با الکل در گربه
مسمومیت الکلی نادر است، زیرا گربهها معمولاً نوشیدنیهای الکلی را دوست ندارند، اما اگر اتفاق بیفتد، علائم شبیه انسان است و با مقدار مصرف مرتبط است:
- استفراغ و تهوع
- راه رفتن لرزان
- تشنگی و ادرار زیاد
- بیحالی و گیجی
در موارد شدید: لرزش عضلانی، فلج، تنفس کند، تشنج یا بیهوشی. حتی مقدار کم میتواند گربه را به خواب ببرد، اما پیشرفت علائم نیاز به درمان فوری دارد.
مسمومیت با فلزات در گربه
فلزات سنگین مانند آرسنیک (از خاکستر چوب یا محیط)، مس (از سیم، جواهرات یا سکههای قدیمی)، آهن (از مکملها) یا سرب (از رنگ، وزنههای ماهیگیری یا اسباببازیها) میتوانند از طریق بلع یا استنشاق وارد شوند. گربهها به آرسنیک بسیار حساساند و علائم شامل:
- درد شدید شکم، استفراغ و اسهال
- لرزش، فروپاشی و مرگ
مسمومیت آهن با تهوع و خونریزی روده شروع میشود و به کبد و قلب آسیب میزند. سرب در بچه گربهها شدیدتر است و به مشکلات عصبی مانند ضعف یا تشنج منجر میشود. درمان زودهنگام حیاتی است.
تشخیص مسمومیت در گربه
دامپزشک بر اساس علائم، تاریخچه و معاینه فیزیکی تشخیص میدهد. اگر مشکوک به ماده خاصی هستید (مثل بسته شکلات یا گیاه)، نمونه یا برچسب را ببرید این اطلاعات درمان را سرعت میبخشد. بررسی سریع تاریخچه پزشکی و آزمایش خون/ادرار برای شناسایی سم ضروری است، زیرا مسمومیت میتواند در ساعاتی کشنده شود.
درمان مسمومیت در گربه
درمان بسته به نوع سم متفاوت است و اغلب حمایتی است:
القای استفراغ: برای خارج کردن سم از معده (فقط تحت نظر دامپزشک).
زغال فعال: سم را جذب کرده و از روده عبور میدهد (در مواردی که استفراغ خطرناک نیست).
مایعات وریدی: برای دفع سم از کلیهها و جلوگیری از کمآبی.
پادزهرها: مانند اتانول برای ضد یخ.
داروهای حمایتی: ضدتشنج، شلکننده عضلانی یا داروهای محافظ کبد/کلیه.
نظارت: بستری برای کنترل علائم شدید.
پیشگیری بهترین درمان است: مواد سمی را دور از دسترس نگه دارید، گیاهان ایمن بکارید و از محصولات مخصوص حیوانات استفاده کنید. اگر مشکوک شدید، با خط دامپزشکی اورژانسی تماس بگیرید.
جمعبندی
مسمومیت گربه اورژانسی است و هر ساله هزاران مورد را تهدید میکند، اما با آگاهی از علل و علائم، میتوانید سریع عمل کنید. خانه را ایمن کنید، داروها را قفل نگه دارید و همیشه مشورت دامپزشکی بگیرید.
