عفونت‌های تنفسی در گربه‌ها، علائم و روش‌های درمان
عفونت‌های تنفسی یکی از شایع‌ترین مشکلات سلامتی در گربه‌ها هستند که اغلب باعث مراجعه صاحبان به دامپزشک می‌شوند. این بیماری‌ها معمولاً توسط ویروس‌ها، باکتری‌ها و در موارد نادر قارچ‌ها ایجاد می‌شوند و علائمی مانند عطسه، ترشحات چشمی و بینی و ناراحتی عمومی به همراه دارند. این عفونت‌ها شبیه سرماخوردگی در انسان‌ها هستند و به دلیل مسری بودن، می‌توانند به راحتی از طریق ترشحات تنفسی به گربه‌های دیگر منتقل شوند. در این مقاله از پت شاپ پیشی فود، به بررسی جامع علل، علائم، عوامل خطر، روش‌های تشخیص، درمان و پیشگیری از عفونت‌های تنفسی در گربه‌ها می‌پردازیم تا اطلاعات کاملی برای مراقبت بهتر از گربه‌تان در اختیارتان قرار گیرد.
عفونت تنفسی گربه چیست؟
عفونت‌های تنفسی گربه، که به عنوان عفونت‌های بخش فوقانی دستگاه تنفسی (Upper Respiratory Tract Disease یا URTD) شناخته می‌شوند، عمدتاً سینوس‌ها، مجاری بینی و گلو را تحت تأثیر قرار می‌دهند. این بیماری‌ها اغلب توسط ویروس‌ها یا باکتری‌ها ایجاد می‌شوند، اما ویروس‌ها عامل شایع‌تری هستند. این عفونت‌ها مشابه سرماخوردگی یا آنفولانزا در انسان‌ها هستند و در صورت دریافت درمان مناسب، علائم معمولاً طی دو تا سه هفته بهبود می‌یابند.
علائم شایع شامل عطسه، ترشحات شفاف از بینی و چشم، و گاهی سرفه یا بی‌حالی است. در موارد شدیدتر، ممکن است ترشحات رنگی (سبز یا زرد)، زخم‌های چشمی یا دهانی و مشکلات تنفسی مشاهده شود. حفظ اشتها و تنفس راحت گربه از مهم‌ترین جنبه‌های مدیریت این بیماری است. این عفونت‌ها به شدت مسری هستند و از طریق قطرات تنفسی ناشی از عطسه، تماس مستقیم یا اشتراک وسایلی مانند ظرف غذا منتقل می‌شوند.
علل اصلی عفونت‌های تنفسی گربه
اکثر عفونت‌های تنفسی بخش فوقانی دستگاه تنفسی را درگیر می‌کنند، اما در بچه گربه‌ها، گربه‌های مسن یا گربه‌هایی با سیستم ایمنی ضعیف، ممکن است به عفونت‌های ریوی پیچیده‌تر منجر شوند که نیاز به درمان تخصصی دارند. عوامل اصلی ایجاد این بیماری‌ها شامل ویروس‌ها، باکتری‌ها و گاهی قارچ‌ها هستند. در ادامه، شایع‌ترین عوامل ایجادکننده عفونت‌های تنفسی معرفی می‌شوند:
هرپس‌ویروس گربه نوع ۱ (FHV-1)
هرپس‌ویروس گربه، که به رینوتراکئیت ویروسی گربه نیز معروف است، یکی از شایع‌ترین علل عفونت‌های تنفسی در گربه‌هاست. این ویروس در اکثر گربه‌ها در مقطعی از زندگی‌شان وجود دارد و می‌تواند باعث ایجاد علائم تنفسی یا زخم‌های چشمی شود. پس از بهبودی اولیه، ویروس در سلول‌های عصبی گربه غیرفعال می‌ماند و ممکن است در شرایط استرس یا بیماری دوباره فعال شود. گربه‌های مبتلا به ویروس فعال می‌توانند بیماری را به دیگران منتقل کنند. این ویروس به‌ویژه در محیط‌های شلوغ مانند پناهگاه‌ها، پرورشگاه‌ها یا کلونی‌های گربه شایع است.
کلسی‌ویروس گربه
کلسی‌ویروس گربه در حدود ۱۰ درصد گربه‌های خانگی و تا ۹۰ درصد گربه‌های پناهگاه‌ها دیده می‌شود. این ویروس معمولاً باعث علائم تنفسی خفیف و زخم‌های دهانی می‌شود، اما در موارد نادر ممکن است به عفونت‌های ریوی یا حتی بیماری سیستمیک شدید منجر شود که خطر مرگ را به همراه دارد.
کلامیدیوز گربه
این عفونت باکتریایی، که حدود ۲۰ درصد از عفونت‌های تنفسی را تشکیل می‌دهد، اغلب با التهاب ملتحمه (چشم صورتی) همراه است و از طریق ترشحات چشمی منتقل می‌شود. در برخی موارد، عفونت‌های باکتریایی ثانویه پس از عفونت‌های ویروسی رخ می‌دهند و شدت بیماری را افزایش می‌دهند.
قارچ‌ها
در موارد بسیار نادر، قارچ‌ها می‌توانند عامل عفونت‌های تنفسی باشند، به‌ویژه در گربه‌هایی با سیستم ایمنی بسیار ضعیف.
علائم عفونت‌های تنفسی گربه
علائم عفونت‌های تنفسی بسته به عامل ایجادکننده و شدت بیماری ممکن است متفاوت باشد، اما شایع‌ترین علائم عبارت‌اند از:
- عطسه مکرر
- ترشحات شفاف یا رنگی (سبز/زرد) از بینی
- آبریزش یا ترشحات چشمی
- زخم‌های دهانی (به‌ویژه در کلسی‌ویروس)
- زخم‌های چشمی (شایع در هرپس‌ویروس)
- سرفه
- بی‌حالی یا کاهش انرژی
- کاهش اشتها
- مشکلات تنفسی در موارد شدید
عوامل خطر ابتلا به عفونت‌های تنفسی
چندین عامل می‌توانند خطر ابتلا به عفونت‌های تنفسی را در گربه‌ها افزایش دهند:
- سن: بچه گربه‌ها و گربه‌های مسن به دلیل سیستم ایمنی ضعیف‌تر، بیشتر در معرض خطر هستند.
- بیماری‌های زمینه‌ای: گربه‌های مبتلا به بیماری‌هایی مانند لوسمی گربه‌سانان (FeLV) یا ویروس نقص ایمنی گربه‌سانان (FIV) به دلیل ضعف سیستم ایمنی، مستعدترند.
- نژادهای براکی‌سفالیک: نژادهایی مانند پرشین، هیمالین و برمه‌ای به دلیل ساختار جمجمه کوتاه و صورت صاف (براکی‌سفالیک) در پاکسازی عفونت‌های تنفسی مشکل بیشتری دارند.
- استرس: استرس، به‌ویژه در محیط‌های شلوغ مانند پناهگاه‌ها، با تضعیف سیستم ایمنی، خطر ابتلا را افزایش می‌دهد. ویروس هرپس‌ویروس در شرایط استرس می‌تواند از حالت خفته فعال شود.
- تماس با گربه‌های دیگر: گربه‌هایی که در محیط‌های پرجمعیت مانند پناهگاه‌ها یا کلونی‌ها زندگی می‌کنند یا به خارج از خانه می‌روند، بیشتر در معرض ویروس‌ها و باکتری‌ها هستند.
واکسیناسیون گربه به صورت منظم، به‌ویژه واکسن سه‌گانه (FVRCP)، می‌تواند خطر ابتلا به عفونت‌های تنفسی را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهد. گربه‌های واکسینه‌شده معمولاً علائم خفیف‌تری را تجربه می‌کنند. برای گربه‌هایی که به فضای باز دسترسی دارند یا با گربه‌های دیگر در تماس‌اند، واکسن لوسمی گربه‌سانان ممکن است توصیه شود، اگرچه این واکسن در ایران در دسترس نیست.
تشخیص عفونت‌های تنفسی
دامپزشک معمولاً با بررسی شرح حال و معاینه فیزیکی گربه، عفونت تنفسی را تشخیص می‌دهد. در موارد شدید، مکرر یا پیچیده، آزمایش‌های تکمیلی مانند سواب بینی یا چشمی (برای شناسایی ویروس یا باکتری)، تصویربرداری با اشعه ایکس (برای بررسی ریه‌ها) یا آزمایش خون (برای رد بیماری‌های زمینه‌ای) توصیه می‌شود.
درمان عفونت‌های تنفسی گربه
درمان عفونت‌های تنفسی به شدت بیماری و عامل ایجادکننده بستگی دارد:
- عفونت‌های ویروسی خفیف: این عفونت‌ها اغلب خودبه‌خود طی چند هفته بهبود می‌یابند، اما ممکن است دامپزشک آنتی‌بیوتیک برای پیشگیری از عفونت‌های باکتریایی ثانویه تجویز کند.
- عفونت‌های باکتریایی: نیاز به درمان با آنتی‌بیوتیک دارند.
- هرپس‌ویروس: گربه‌های مبتلا به این ویروس، به‌ویژه در موارد عودکننده، ممکن است به داروهای ضد ویروسی خوراکی یا قطره‌های چشمی برای درمان زخم‌های چشمی یا ملتحمه نیاز داشته باشند. زخم‌های دهانی شدید ممکن است به درمان‌های دندانی یا حتی کشیدن دندان منجر شوند.
- کاهش استرس: استرس سیستم ایمنی را تضعیف می‌کند، بنابراین ایجاد محیطی آرام و حذف عوامل استرس‌زا برای بهبودی گربه ضروری است.
- پروبیوتیک‌ها: این مکمل‌ها می‌توانند سیستم ایمنی را تقویت کرده و به کاهش دفعات عفونت‌های تنفسی کمک کنند.
درمان‌های خانگی برای عفونت‌های تنفسی
عفونت‌های ویروسی خفیف اغلب با مراقبت‌های خانگی قابل‌کنترل هستند. این مراقبت‌ها شامل:
- اطمینان از تغذیه مناسب و مصرف آب کافی
- پاک کردن ترشحات چشم و بینی با دستمال مرطوب مخصوص گربه‌ها
- ایجاد محیطی گرم و آرام برای استراحت گربه
با این حال، عفونت‌های باکتریایی معمولاً بدون آنتی‌بیوتیک بهبود نمی‌یابند. اگر گربه علائم جدی مانند کاهش اشتها، تب، بی‌حالی شدید، ترشحات رنگی یا مشکلات تنفسی نشان داد، باید فوراً به دامپزشک مراجعه کنید. در موارد خفیف، اگر گربه همچنان غذا می‌خورد و انرژی دارد، می‌توانید با نظارت دقیق در خانه به مراقبت ادامه دهید.
بهبود و مدیریت عفونت‌های تنفسی
بهبودی از عفونت‌های ویروسی، مانند هرپس‌ویروس، معمولاً دو تا سه هفته طول می‌کشد. در این مدت، گربه را از نزدیک زیر نظر داشته باشید و مطمئن شوید که به طور منظم غذا می‌خورد، آب می‌نوشد و سطح انرژی‌اش در حال بهبود است. استفاده از پروبیوتیک‌ها می‌تواند به بهبود طعم غذای گربه و حمایت از سلامت روده کمک کند. ویروس هرپس‌ویروس قابل‌درمان نیست، اما با مدیریت مناسب می‌توان از عود آن جلوگیری کرد. استرس یکی از مهم‌ترین عوامل فعال‌کننده ویروس است، بنابراین کاهش استرس با استفاده از مکمل‌های آرام‌بخش، پخش‌کننده‌های فرمون یا غنی‌سازی محیط (مانند فراهم کردن مکان‌های امن برای استراحت و بازی) می‌تواند بسیار مؤثر باشد.
پیشگیری از عفونت‌های تنفسی
عفونت‌های تنفسی در گربه‌ها مانند سرماخوردگی در انسان‌ها شایع‌اند و بسیاری از آن‌ها با مراقبت‌های ساده بهبود می‌یابند. با این حال، برای پیشگیری از این بیماری‌ها:
- واکسیناسیون منظم: واکسن سه‌گانه خطر ابتلا را کاهش می‌دهد و شدت علائم را در صورت ابتلا کم می‌کند.
- جداسازی گربه‌های جدید: گربه‌های جدید را برای چند روز از سایر گربه‌ها جدا نگه دارید تا خطر انتقال بیماری کاهش یابد.
- بهداشت: پس از تماس با گربه جدید یا بیمار، دست‌های خود را بشویید و وسایل مشترک مانند ظرف غذا را ضدعفونی کنید.
- کاهش استرس: محیطی آرام با دسترسی آسان به غذا، آب، جعبه بستر و مکان‌های استراحت فراهم کنید.
- محدود کردن تماس با فضای باز: گربه‌هایی که در خانه نگهداری می‌شوند، کمتر در معرض ویروس‌ها و باکتری‌ها قرار می‌گیرند.
اگر علائم تنفسی گربه‌تان پس از چند روز بهبود نیافت یا گربه از غذا خوردن دست کشید، فوراً با دامپزشک تماس بگیرید تا درمان مناسب آغاز شود.
